در یک کلنی که دارای ملکه بالغ و سالمی است فرمونهایی به وسیله ملکه (و به احتمال توسط دیگر ملکههای تکامل یافته) تولید میشود که از رشد تخمدان زنبورهای کارگر جلوگیری میکند.
اما اگر در یک کلنی ملکه از بین برود و تخم و لاروهای جوانی وجود نداشته باشد کلنی امکان پرورش و تولید ملکه جدید را نداشته و فرمون ملکهای در کلنی نخواهد بود، در این حالت تخمدانهای تعدادی از زنبوران کارگر رشد کرده و در مرحلهای این زنبوران تخم گذاری میکنند و چون تخمها غیر بارور میباشند پس از رشد و تکامل، زنبوران نر تولید میشوند. تخمهای مذکور هاپلوئید میباشند و مشابه تخمگذاری به صورت تولید مثل جنسی به روش بکرزایی به وسیله زنبور ماده باکره تولید میگردند.
تخم گذاری زنبوران کارگر پس از ۳-۴ هفته در آپیس ملیفرا و خیلی زودتر در زنبوران عسل مناطق گرمسیری شروع میشود. فیگورس نقل کرده است که یک هفته در آپیس سرنا و تا چند روز در نژادهای زنبوران گرمسیری و ۵ تا ۱۰ روز در زنبوران آپیس ملیفرای مناطق گرمسیری میباشد.
کارگران معمولاً در سلولهای زنبوران کارگر تخم گذاری میکنند و هر زنبور در طول عمرش فقط چند تخم میگذارد، ولی چون چندین کارگر در یک زمان و با هم به مرحله تخم گذاری میرسند در نتیجه تعداد زیادی تخم در شانها دیده میشوند. از طرف دیگر معلوم گردیده است به محض رسیدن تخم گذاری به حداکثر و یا قطع کامل تخم ریزی ملکه لولههای تخمدان زنبوران کارگر شروع به رشد کرده و مقدمه ایجاد کارگران تخم گذار فراهم میشود.
این نوع کارگران در کندوهای معمولی مخصوصاً زمانی که کلنی آماده بچهدادن میشود ممکن است وجود داشته و در کلنیهایی که دارای ملکههای ضعیفی میباشند در تمام فصول سال چنین کارگرانی موجود میباشند. زنبوران کارگر تخم گذار علاوه بر تخمگذاری در سایر فعالیتهای کندو مانند کارگران معمولی شرکت میکنند و مشخصات ظاهری و رفتار آنها نیز از کارگران معمولی غیر قابل تشخیص و تمایز است. بنابراین شناسایی و پیدا کردن آنها بسیار مشکل است.
این زنبوران در سلولها به طور منظم و مرتب (مانند تخم گذاری ملکه بارور) تخمگذاری نکرده و بعضاً چندین تخم در دیواره سلول قرار میدهند (به علت کوتاهتر بودن شکم زنبور کارگر، او نمیتواند تخم خود را در ته سلول بگذارد) و چنانچه در چنین شرایطی به کلنی ملکه باروری داده شود آن را قبول نخواهند کرد زیرا فرمونهای تولید زنبوران کارگر تخم گذار موقعیت آنها را تثبیت و تکمیل کرده است. زنبوران کارگر تخم گذار آفت زنبورستان میباشند.
زنبور کارگر تخم گذار، دقت ملکه را نیز ندارد. در حالی که تعدادی از زنبوران پرستار دور او حلقه میزنند، این حلقه چندان منظم نیست و مانند ملکه مداومت ندارد.
در عین اینکه هر کارگر تخم گذار یک تخم در هر سلول قرار میدهد، این مانع از آن نخواهد شد که سایر کارگران تخم گذار نیز در همان سلول تخمگذاری نکنند. لذا در منطقه پرورش نوزادان سلولهای بسیاری دیده میشوند که در آنها چندین تخم گذاشته شده است. به محض این که تخمها شروع به باز شدن میکنند، زنبوران پرستار نسبت به کارگران تخم گذار حالت تهاجم پیدا میکنند و آنها را از کندو بیرون میرانند.
اگر در حین بازدید از کندویی اثری از ملکه نیافتید به تخمهای موجود در سلولها هم توجه کنید اگر در یک سلول بیش از یک تخم مشاهده کردید به احتمال زیاد کندو مدتهاست که ملکه خود را از دست داده است. زنبوران کارگر بصورت ناشیانه گاهی حتی ۵ تخم در یک سلول میگذارند.چنین کندویی را به اصطلاح کندوی نرریز شده میگویند سعی در نجات کندوهای نرریز شده اغلب با شکست مواجه خواهد شد.
در صورت عدم رسیدگی، اینگونه کندوها در مدت کوتاهی از بین میروند و مورد هجوم و غارت کندوهای قوی قرار میگیرند.
منبع
منبع
- زنبوران عسل و زنبورداری (پیرایرانی، عبادالله)