پایگاه تخصصی زنبور عسل ایران زنبور.نت
زنبور عسل ریز با نام علمی Apis Florea از خانواده آپیده کوچکترین گونه زنبورعسل میباشد.
انتشار آن در قسمت غرب کرهزمین از عمان و جنوب غربی ایران (قصر شیرین در جنوب استان کردستان، استان خوزستان) تا جنوب (استان بوشهر، جنوب استان فارس و استان هرمزگان) و جنوبشرقی (استان سیستان و بلوچستان) شروع و تا شرق کره زمین یعنی اندونزی ادامه دارد.
صفات عمده ظاهری آن شامل طول بال ۶/۲ تا ۷ میلیمتر، طول خرطوم ۳/۴۴ میلیمتر، رنگ بدن تیره، حلقه های ۱ و ۲ قرمز آجری و حلقههای ۳ و ۶ با کرک سفید براق پوشیده شده است. اندازه طول بال جلو در کارگرها در این نژاد بین شش تا ۹/۶ میلیمتر متغیر است.
از نظر زیستشناسی، طول دوران رشد زنبور کارگر از تخم تا حشره کامل ۲۰/۶ روز طول میکشد بدین ترتیب که دوران جنینی ۳ روز، دوران لاروی ۶/۴ روز و دوران شفیرگی ۱۱/۲ میباشد.
قد کارگرها حدود هشت میلی متر، نرها تقریبا ۱۲ و ملکه آن ۱۴ میلیمتر است.
کلنی زنبورعسل کوچک معمولا از یک ملکه و تعداد زیادی زنبور کارگر و در فصل مناسب تعداد کمی نر تشکیل یافته است. زنبورعسل کوچک فقط یک شان میسازد که ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر عرض و ۱۷-۱۵ سانتیمتر طول دارد.
وسعت شان در اندیمشک و دزفول گاهی تا ۱۲۰۰(۴۰*۳۰) سانتیمتر مربع میرسد. زنبورعسل کوچک، شان خود را بیشتر در میان بوتهها و درختان انبوه گرمسیری (کنار، لیمو، انار، یاس و غیره) زیر سقف ایوان، مدخل سرداب، داخل غار و شکافهای باز کوهها و دیواره داخلی چاه آب (درعمق ۴ تا ۶ متری) مستقر میسازد.
این زنبور عسل معمولا در مناطق پست یعنی کمتر از ۵۰۰ متر زندگی میکند ولی در موقع مهاجرت به مناطقی با ارتفاع بیش از ۱۵۰۰ متر کوچ میکند.
بر خلاف زنبور عسل معمولی، این گونه علاقهای به تاریکی ندارد و لانه خود را در فضای باز و اغلب بر شاخه درختان بنا میکند. بالای شان، یعنی محلی که به شاخه و یا سقف متصل میگردد قطورتر بوده و برای ذخیره عسل و گاهی گرده گل مورده استفاده قرار میگیرد. در زیر این قسمت سلولهای شان جهت ذخیره گرده و پرورش نوزاد بوده و سلولها لبه قاب اغلب جهت پرورش زنبورهای نر استفاده میشود.
رقصهای مکالمه این زنبور شبیه دیگر گونههاست و این رقصها بر بخش بالایی شان بوده ولی در نقطه مقابل منبع غذا نمیباشد.
در موقع نیاز سلولهای ملکه در قسمت پایین ساخته میشوند. کلنیهایی که از بهار تا پاییز دست نخورده باقی میمانند ۱ تا ۶ کیلو گرم عسل تولید میکنند.
سرعت پرواز آنها زیاد بوده و با نیش زدن از آشیانه خویش در مقابل مورچهها و حشرات دیگر با موفقیت دفاع میکنند.
مقدار تولید عسل سالانه در کلنی زنبورعسل کوچک زیاد نبوده و از ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در هندوستان، ۱ تا ۳ کیلو در ایران و ۱ کیلو در عمان گزارش شده است عسل این گونه زنبورها کریستالیزه نشده و از نظر مواد متشکله در عسل با سایر گونههای زنبورعسل فرقی ندارد.
کلنی کوچک و محصول کم این گونه زنبور را این طور میتوان توجیه کرد که چون کلنی زنبورعسل کوچک در محیط باز میباشد و اغلب ممکن است مورد حمله دشمنان طبیعی خود قرار گیرند، ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت کندو باید یه طور دائم از کندو محافظت نموده و زمان کافی جهت تامین غذا و رشد کلنی باقی نخواهد ماند.
زنبور عسل کوچک یکی از مهمترین حشرات گردهافشان در قسمت جنوبی ایران است که متاسفانه در سالهای اخیر به علت عدم آشنایی روستائیان به ارزش زیاد این حشره به خاطر چند گرم عسل، کلنیهای این زنبور را از بین میبرند.
درهند بیش از ۷۰ درصد گردهافشانی گیاهی از تیره شلغم به نام بروسیکا به عهده آپیس فلورا است.
زنبورهای ریز ملیپون Melipon که در جزیره ماداگاسکار زندگی کرده و نیش ندارند نیز متعلق به همین نوع از زنبورها میباشند.
