ناهنجاری‌ های زنبور عسل

زنبوران عسل احتمالاً نخستین بی‌مهرگانی هستند که بیماری‌های آنها گزارش شده است.

عوامل محیطی و ژنتیکی در تندرستی زنبوران عسل موثر اند. باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، تک یاخته‌ای‌ها و…. از جمله عوامل محیطی هستند که باعث بروز بیماری‌های عفونی و مسری می‌شوند.

سالانه در اکثر نقاط دنیا بیماری‌ها، آفات و شکارچیان زنبور عسل صدمات جبران نا پذیری را به زنبورداران وارد می‌کنند. این در حالی است که با شناخت کامل بیماری‌ها و پیشگیری و درمان به موقع از بروز ضرر و زیان جلوگیری به عمل می‌آید. نا هنجاری‌های ژنتیکی و غیر عفونی زنبوران عسل حالات خفته‌ای هستند که به تدریج راندمان تولید را کاسته و در نهایت کلنی را به سوی نابودی پیش می‌برند.

کاهش جمیت از پر جلوه‌ترین نتیجه‌های این ناهنجاری است. ‌با کاهش جمعیت، انواع بیماری‌های عفونی، آفات و شکارچیان به آسانی به سمت این کلنی ها هجوم می‌آورند ‌و به نابودی کلنی سرعت بخشیده و باعث آلودگی زنبورستان می‌شوند.

احتمال وقوع این ناهنجاری پایین است و به آسانی قابل درمان می‌باشند. (مثلاًدر حد تغییر مکان و یا ورود زنبوران نر جوان غریبه به زنبورستان و منطقه) گاهی زنبور عسل (ملکه، کارگران و نرها) به دلایلی جز آفات وبیماری ها، دچار ناهنجاری‌ها یا حالات غیر طبیعی می‌شوند. این حالات عبارتند از مرگ ومیر، بد شکل شدن و اختلالات فیزیو لوژیکی و ژنتیکی که ممکن است بر اثر شرایط محیطی نا مساعد، بدی تغذیه، اختلالات عمومی و جهش ژنها به وجود آید.

اطلاعات کنونی ما از بیماری‌های غیر عفونی و حالات غیر طبیعی زنبور عسل ناچیز است اکثر این ناهنجاری‌ها به طور سطحی و غالباً به عنوان نتایج بررسی‌هایی که برای مقاصد دیگر انجام می‌شود شناخته شده اند. ناهنجاری‌های زنبور عسل را نباید بر پایه کنجکاوی صرف مورد بازدید قرار داد بلکه منبع تحقیقی با ارزشی است که به ما کمک می کند تا حالات طبیعی و نیز رشد و تکامل و رفتارهای غیر طبیعی این حشره را شناسایی کنیم.

لاروهای پراکنده

حفظ حالت تراکم و فشرده حجره‌های پرورش نوزادان امری ضروری است تا زنبورانی کارآمد به وجود آید. اما مکرر دیده می‌شود که قاب پرورشی نوزاد حالت تراکم خود را از دست می‌دهد. چنین حالتی را حالت لارو پراکنده می‌نامند. ‌ناهنجاری لارو پراکنده حالتی اغفال کننده است. این حالت می‌تواند نتیجه بیماری‌های عفونی و ناهنجاری‌های ژنتیکی باشد.

تشخیص سریع علل ناهنجاری لارو پراکنده بدون فراهم آوردن سایر مدارک می تواند غیر ممکن باشد. در نتیجه دقت در بازدید و بررسی سایر علائمی که طیف بیماری های لارو پراکنده را در بر می‌گیرند درتشخیص بیماری مفید خواهد بود در ادامه با چند علت شناخته شده ناهنجاری لاروهای پراکنده آشنا می‌شویم.

تخم‌های عقیم

گاهی یک ملکه که به تازگی جفت گیری کرده است شروع به تخم گذاری کرده ظاهراً به طور طبیعی تخم‌گذاری را ادامه می‌دهد اما بیشتر این تخم‌ها تفریخ نمی‌شوند (باز نمی‌شوند) این تخم‌ها را اگر زنبوران کارگر بیرون نبرند عاقبت چروکیده می‌شوند.

بعضی اوقات ملکه‌ای در خانه‌ای که تخم چروکیده دارد مجدداً تخم دیگری می‌گذارد. زنبوران پرستار گاهی غذای لارو را در تعدادی از خانه‌ها که تخم تفریخ نشده دارند ذخیره می‌کنند. باید دانست تخم‌های عقیم که در داخل حجره‌های مخصوص زنبوران نر گذاشته می‌شود بیشتر از تخم‌های موجود در حجره‌های مخصوص زنبوران کارگر دوام نخواهد آورد.

به هر حال تعدادی از تخم ها تفریخ می شوند و به زنبورهای به ظاهر معمولی نر و کارگر تبدیل می شوند و یک ملکه نیز از چنین لاروهایی به وجود میآید.

ناتوان بودن این گونه تخم‌ها برای زنده ماندن هنوز ناشناخته است ولی احتمالاً عوامل ژنتیکی در آن تاثیر دارند شاهدی که به این احتمال وجود دارد این است که مجموعه ای از این حالات در فرزندان ملکه، یا فرزندان ملکه‌ای که از ملکه‌های‌ مادر مربوطه به وجود آمده‌اند دیده می‌شود. بعضی از گزارش‌ها در مورد تخم های عقیم حاکی است که تعدادی از ملکه‌ها که تخم‌های طبیعی تولید می کرده اند بعد از مدتی تخم‌های عقیم گزارده اند.

برای توضیح این حالت می‌توان گفت که احتمالاً گذاردن تخم عقیم به وسیله این نوع ملکه‌ها به تعویق افتاده است.