بیماری نوزما (Nosema) چیست؟

نوزما بیماری واگیر و شایع زنبوران عسل بالغ است. شایع ترین منطقه بیماری، مناطق مرطوب و مناطقی با زمستان‌های سرد و طولانی است و در سایر مناطق نیز نوزما در هنگامی از سال رطوبت بالاست (یعنی اواخر زمستان و اوایل بهار) اشاعه فراوان دارد.

زیرا در این شرایط زنبوران مدت زیادی در کندو بوده و نمی‌توانند از کندو خارج شوند. بیماری در مناطق گرم و خشک یا اوقات گرم سال مثل تابستان کمتر بوده و ممکن است به ندرت دیده شود و یا حتی در اواسط تابستان به کلی از بین برود. اما از اوایل پاییز مجددا ظاهر می‌شود.

بیماری نوزما یک بیماری انگلی است که هر سه نوع زنبور کندو  را مبتلا می‌کند.  نوزما فقط انگل زنبور نیست. هفتاد‌و‌پنج گونه دیگر از نوزما وجود دارد که  موجودات  دیگر را آلوده می‌کنند. مشهورترین آنها نوزما بومبی سیس است که انگل کرم ابریشم می‌باشد و عامل پبرین است.

بیماری که صنعت ابریشم را از سال ۱۸۵۰ تا ۱۸۶۰ به نابودی کشانید. خصوصیات گونه های مختلف نوزما به یکدیگر نزدیک میباشند. بیماری نوزمای زنبور عسل در تمام دنیا گسترش داشته و در اروپا، استرالیا و همچنین در امریکا وجود دارد. بدلیل انتشار ناپیدای آن به این بیماری (قاتل نامرئی) گفته‌اند.

در فرانسه جزو بیماری‌های واگیر دسته‌بندی شده، در صورت مشاهده آن باید گزارش شود. این بیماری در لیست بیماری‌های واگیر گزارش کردنی دفتر بین المللی بیماری‌های مشترک ثبت گردیده است که در صورت مشاهده آن، باید در اسرع وقت گزارش شود.

تاریخچه بیماری:

اولین مشاهدات نوزما توسط دانشمندان در قرون اول میلادی گزارش شده، این بیماری باعث صدمه به زنبوران و مرگ آنها در بهار می‌شود و مدت زیادی عامل آن را قارچ می‌دانستند. تا اینکه در سال ۱۹۰۷ توسط دکتر زاندر عامل آن تشخیص داده شد.

در سال ۱۹۰۹ میلادی، زاندر برای نخستین بار نشان داد که اجسام بیضوی شکل کوچکی در سلول‌های پوشش معده زنبوران بالغ وجود دارد. زاندر مشخص نمود که این اجسام، اسپورهای میکروسپوردین انگل هستند، آنگاه زاندر این میکروسپوریدین را نوزما آپیس و بیماری ایجاد شده را بیماری نوزما نامید. اولین درمان مؤثر در سال‌های ۱۹۵۳-۱۹۵۲ انجام گردید.

همه  گیری شناسی

بیماری نوزما گسترده‌ترین بیماری زنبوران بالغ است. در استرالیا، آمریکا، اروپا، آسیا و… گزارش شده است. در ۶۶% کندوهای ۴۳ ایالت آمریکا، بیماری نوزما دیده می‌شود.