پایگاه تخصصی زنبور عسل ایران زنبور.نت
روش قابل اطمینانی که بوسیله آن بتوان بیماری را در محل زنبورستان تشخیص داد، وجود ندارد. وجود زنبورهایی که قادر به پرواز نیستند در نزدیکی سوراخ پرواز میتوان دلیل بر وجود این بیماری در کندو و یا زنبورستان باشد.
اما در موارد شدید آلودگی، میتوان دو قطعه خلفی شکمی زنبور را جدا کرده تا روده میانی با لولههای مالپیگی و روده کوچک و راست روده آشکار شود. با مقایسه رنگ، شکل و حالت روده میتوان به وجود یا عدم وجود بیماری پیبرد.
در استفاده از این روش، تعدادی از زنبوران را باید مورد آزمایش قرار داد. روده میانی معمولا قهوهای است و فرورفتگیهای حلقوی روی آن، به وضوح دیده میشود، اما بعد از آلودگی به نوزما، سفید و شکننده شده و فرورفتگیهای روده بدلیل تورم بخوبی مشخص نخواهد بود .
تشخیص آزمایشگاهی :
بیماری علایم ویژه و اختصاصی ندارد. تفاوت بین زنبورهای سالم و زنبورهای شدیدا آلوده، با جدا کردن قسمت شکمی و آزمایش کردن محوطه شکمی دستگاه گوارش مشخص میشود. قسمت شکی زنبوران سالم قهوهای حصیری است و خطوط حلقوی منقسم ما بین آن به وضوح دیده میشود. در یک زنبور به شدت آلوده، این قسمت سفید، نرم و متورم است و خطوط منقسم ما بین آن محو شده و دیده نمیشود.
در موارد شدت آلودگی، می توان دو قطع خلفی شکمی زنبور را جدا کرده تا روده میانی با لوله های مالپیگی و روده کوچک و راست روده آشکار شود. با مقایسه رنگ، شکل و حالت روده میتوان به وجود یا عدم وجود بیماری پی برد. با دو انگشت یک دست، سینه زنبور را گرفته و با د انگشت دست دیگر شکمش را بکشید به طوری که در اثر کشیدن رودههایش از بدن خارج گردند. رنگ قهوهای یا کمی قرمز رنگ روده ها دلیل بر سلامتی آنها بوده و رنگ سفید شیری آنها دلیل بر مبتلا بودنشان میباشد.
در استفاده از این روش، تعدادی از زنبوران را باید مورد آزمایش قرار داد. روده میانی معمولا قهوهای است، و فرورفتگیهای حلقوی روی آن، به وضوح دیده میشود، اما بعد از آلودگی به نوزما، سفید و شکننده شده، فرورفتگیهای رود به دلیل تورم به خوبی مشخص نخواد بود.
پیشنهاد می شود ابتدا آلودگی به نوزما، از آلودگی به آمیب، تمیز داده شود. بندرت نشانه اسهال خونی در عفونت به نوزما دیده میشود، در حالیکه در آلودگی به آمیب ، ممکن است اسهال زرد گوگردی با بوی خاص مشاهده شود.
یک نمونه حاوی ۲۰ زنبور مرده، از کلنی مشکوک، جمع آوری و شکمهای زنبوران را جداگانه در ۳-۲ میلی لیتر آب، خوب ساییده، سه قطره از محلول حاصله، روی لام با درشتنمایی ۴۰ میکروسکوپ، بررسی شود.
اسپور نوزما ۷-۵ میکرون طول و ۴-۳ میکرون عرض ، کاملا تخم مرغی و لبه تاریک دارد. محتوای آن که حاوی هستکها ، کپسول و رشته قطبی می باشد ، دیده نمیشود. معمولا رنگ آمیزی مورد نیاز نمیباشد. اسپور نوزما با سلولهای مخمر، اسپور قارچها، اجسام چربی یا کیست آمیب، که حدود ۷-۶ میکرون قطر دارد و بزرگتر از نوزما میباشد، قابل اشتباه نیست.
آزمایش مستقیم:
با توجه به تنوع روشها میتوان روده میانی تازه اخذ شده را، میتوان مستقیما آزمایش نمود. بدین طریق که محتوای روده له شده را روی لام قرار داده ، با چند قطره آب رقیق نموده پس از گذاشتن لامل، در زیر میکروسکوپ مورد مشاهده قرار داد.
در عفونتهای خفیف، ممکن است نتیجه منفی باشد. با شمارش اسپورها در ده منطقه لام و با تعیین میانگین، میزان آلودگی تعیین میشود، نتیجه بدینصورت است که ، کمتر از ۲۰ اسپور در واحد سطح، آلودگی خفیف، بین ۱۰۰-۲۰ اسپور، آلودگی متوسط و بیشتر از ۱۰۰ اسپور ، نشان دهنده آلودگی شدید میباشد. به هر حال تشخیص قطعی در آزمایشگاه و با دیدن اسپورهای نوزما در زیر میکروسکوپ امکان پذیر است.
نمونه های زنبور عسل که می باید برای نوزما آزمایش شوند باید در الکل خشک و یا ذخیره شوند. در نمونههایی که اندکی تجزیه یا تخریب شده اند، وجود مخمرها و قارچ هایی شبیه نوزما آپیس، تشخیص را مشکل میکند.
برای تشخیص سریع و در آزمایشات متداول، شکم حداقل ۱۰ زنبور جدا شده و در ظرفی که به ازای هر شکم، یک میلی لیتر آب دارد، قرار داده میشود. آنگاه با هاون یا لوله تمییزی که ته آن گرد است، خرد میشود. حتی با ساییدن دستگاه گوارشی جدا شده از شکم زنبوران، میتوان آمادهسازی پاک و تمییزی را تدارک دید و یک لام مرطوب از سوسپانسیون حاصل را در زیر میکروسکوپ یا لوپ مشاهده نمود.
میتوان تعداد مشخصی از زنبوران را برای بدست آوردن درصد زنبوران آلوده در یک کلنی آزمایش نمود.
آزمایشات مدفوعی:
میتوان بدون قربانی کردن ملکه یا کارگران و تنها با آزمایش کردن مدفوع، نوزما را تشخیص داد. در این روش بر روی پلیتهای شیشهای، مدفوع ریخته شده کارگران نزدیک مدخل ورودی کندو را جمعآوری کرده و خار و خس آن را زدوده، بقیه را با آب مخلوط کرده و بعد از تهیه یک لام مرطوب از سوسپانسیون حاصل، ان را در زیر میکروسکوپ یا لوپ، آزمایش می کنند.
ملکههای مشکوک به الودگی را می توان در یک پتری دیش شیشه ای قرار داد و به آن اجازه داد تا آزادانه قدم بزند. ملکه ها معمولا در عرض یک ساعت، دفع مدفوع میکنند. مدفوع ملکه، قطراتی به ظاهر شفاف بوده و مایعی بیرنگ است که می توان آن را با پیپت پاستور بر روی لام قرار داده و بعد از گذاشتن لامل شیشهای در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.
