پایگاه تخصصی زنبور عسل ایران زنبور.نت
در همه مواقع بهتر است بجای متوسل شدن به درمان دارویی، از بروز نوزما پیشگیری نمود. بدلیل امکان همیشگی تبدیل نوزمای خفته به نوزمای فعال، نظارت کلنیها و بکارگیری تدابیر دقیق پیشگیری اجباری است.
لازم است زنبورداران کلنیهای خود را در شرایط خوب وارد زمستان نموده و عوامل تضعیف کننده کلنیها را از بین ببرند.
- فعال نمودن پرورش شفیره ها در شروع فصل پاییز بمنظور ورود کلنیها با جمعیت جوان و متشکل از زنبوران قوی و رشد یافته برای زمستانگذرانی.
- انتخاب محل خشک و نورگیر برای زمستانگذرانی و نگهداری کندوها در شرایط مناسب برای جلوگیری از سرما و رطوبت .
- تأمین عسل کافی برای زمستانگذرانی و مناسب از نظر کیفیت و عاری از عسلک.
بهترین دفاع در مقابل نوزما این است که فقط کندوهایی برای زمستانگذرانی انتخاب شوند که از نظر جمعیت قوی، دارای ذخیره عسل بالا و ملکه جوان باشند. ضروری است ذخیره عسل در محل مناسبی از کندو قرار داده شود، بطوریکه در هنگام ایجاد خوشه زمستانی، در دسترس زنبوران قرار داشته باشد .
در صورت احتمال بروز بیماری لازم است بره موم ها از جلوی منافذ مربوط به تهویه کندو برداشته شود . از استرس ها، رطوبت بالا، جمعیت متراکم، غارت و کمبود آب در تمام زمانها مخصوصا در پاییز که درجه حرارت متغیر است، جلوگیری شود .
برای پیشگیری از اغلب بیماریها لازم است سایر شرایط زمستانگذرانی رعایت گردد:
- پرهیز از مصرف بی رویه داروها و مواد شیمیایی که باعث ضعف کلنیها میشوند.
- از کلنیها بیش از اندازه بهرهکشی نشود.
- از بچهدهی و غارت جلوگیری شود.
- تغذیه با کیفیت و بموقع در پاییز استفاده شود.
- بر میزان گرده و اطمینان از کفایت آن نظارت شود.
- در بازرسی کندوها در شروع بهار، زمانیکه شرایط آبوهوایی رضایت بخش نیست احتیاط شود.
- حذف کلنیهای ضعیف.
- داشتن ملکههای جوان و کلنیهای قوی.
- تعویض مرتب قابهای مومی.
- ضدعفونی کردن وسایل، مخصوص پیشگیری از نوزما.
- جلوگیری از اسهال .
- نظارت دقیق بر بچه کندوهای کلنیهای خریداری شده.
نوزما اغلب به صورت مزمن خود نمایی می کند بدین نحو که زنبوران مبتلا در خارج کندو و در مزارع تلف میشوند، لذا زنبورداران اغلب متوجه حضور بیماری مگر به شرط توسعه بیماری و افزایش تلفات ناشی از آن نمیشوند. بدین جهت، بهترین را پیشگیری، مدیریت خوب زنبورداری و قوی نگه داشتن جمعیت است. لذا کندوهای باید در پاییز با ملکه جوان و بارور و جمعیت زیاد داخل کندو برای زمستان آماده شوند.
محل خشک و آفتابگیری را در زمستان برای استقرار کندوها انتخاب کرده و کندوها در مسیر باد قرار نگیرند. این عمل زمانی بهترین نتیجه را خواهد داد که ضمن ممانعت از افزایش رطوبت داخل کندو، سبب کاهش تهویه کندو نشود.
لذا ایجاد تهویه مناسب برای کلنی و حمایت آن در برابر باد، سرما و رطوبت از اقدامات مدیریتی برای کنترل بیماری است.
جمعیت هایی که در پاییز بد تغذیه گردند و یا اصلا تغذیه نگردند اگر در طول زمستان از گرسنگی نمیمیرند در اوائل بهار اغلب به بیماری مبتلا میگردند. بنابراین جمعیت ها همیشه باید:
- به اندازه کافی ذخیره عسل داشته باشند.
- به اندازه کافی گرده گل در داخل قاب ها ذخیره کرده باشند.
- در هر یک از فصول سال اگر کمبود مواد غذایی داخل کندو مشاهده شد بایستی فورا با مقدار کافی از عسل تغذیه شوند.
- سالانه دو بار، یک بار در اوائل پاییز و یک بار در اوائل بهار، هنگام تغذیه جمعیتها باید مقداری داروی ضد نوزما مثل به منظور پیشگیری به شربت افزود و به آنها خوراند.
علاوه بر این اقدامات میباید دیگر اقدامات زیست محیطی نیز به عمل آورد:
- خشکاندن آبهای راکد و مردابی نزدیک کندوها به جهت کاستن جمعیت اسپورهای نوزما در اطراف کندو
- تسهیل دسترسی زنبوران به آب سالم و تازه و تمیز و در صورت امکان آب جاری تا امکان آلودگی ثانوی کاسته شود.
- انتقال زنبوران به کندوهای سالم از شدت بروز بیماری را می کاهد.
- ضدعفونی قابها و کندوی آلوده با بخار اسید استیک ۸۰% (اسید استیک بر خلاف فرمالین به عسل و گرده صدمهای وارد نمیکند. برای این کار مقدار ۱۲۰۰ میلی لیتر اسید استیک ۸۰% را روی درهای بالای جعبههای کندو قرار میدهند سپس جعبه ها را نزدیک هم در اتاقی دربسته و برای مدت یک هفته بدون حرکت قرار میدهند. بعد از این مدت و برای استفاده مجدد باید کندوها را چند هفته هوا داد.)
- اتیلن اکسید نیز به منظور ضدعفونی قابها استفاده میشود. مصرف ۱۰۰ میلیگرم اتیلن اکسید در هر لیتر آب برای ۲۴ ساعت در دمای۳۷/۸ درجه سانتیگراد اسپورهای نوزما را غیر فعال کرده است و همچنین مصرف ۱۸ میلیگرم اتیلن اکسید در هر لیتر آب برای مدت ۲۴ ساعت در دمای ۳۷/۸درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۸۰% اسپورهای نوزما را از بین برده است.
- میتوان عسل قاب ها را خارج نموده و آنها را در ۴۹ درجه سانتیگراد برای مدت ۲۴ ساعت قرار داد تا اسپورها غیر فعال شوند.
- خاک اطراف کندوها را باید زیر و رو کرده و با نفت مخلوط نمود تا اسپورهای موجود در خاک از بین بروند.
- در صورت استفاده از عسل مشکوک در تغذیه زنبوران، باید عسل را به هم حجم خود از آب مخلوط کرده و به مدت ۱ ساعت در ۶۰ درجه سانتیگراد جوشانید.
