در شمال قاره اروپا، مرگومیر زنبورها روندی غیرعادی به خود گرفته و در برخی کشورها یک سوم زنبورها در زمستان میمیرند. البته این نتایج برای برخی خوشحال کننده است!
اولین آمارگیری گسترده اروپایی از کلنیهای زنبور عسل نشان داده که برخی از کشورها، هر زمستان تا یک سوم کندوهای زنبور عسل خود را از دست میدهند، ولی حتی همین نتایج هم بهتر از چیزی است که برخی دانشمندان پیشبینی میکردند.
کاهش تعداد زنبورها در سالهای اخیر که ناشی از ابتلای تعداد زیادی از کندوهای زنبور عسل به “بیماری فروپاشی کندو” است، توجه عموم مردم را به خود جلب کرده است. گمان میرود که انگلها، استفاده از حشره کشها و تغییر الگوهای کشاورزی عامل این پدیده باشند؛ ولی دادههای دقیقتر در مورد سطح واقعی کاهش زنبورها نشان داده که کاهش تعداد زنبورها آن چنان که گفته میشد چشمگیر نبوده است.
هفته گذشته، آزمایشگاه مرجع سلامت زنبور عسل اتحادیه اروپایی، مستقر در سوفیا آنتیپولیس فرانسه، نتایج ممیزی خود از ۱۷ کشور عضو اتحادیه اروپایی را منتشر کرد. ممیزی که از ۸۵۰۰ مورد بازدید توسط ۱۳۵۴ بازرس این اتحادیه بین پاییز سال ۹۱ و تابستان ۹۲ به دست آمده بود، تنوع گسترده مرگ و میر در زمستان را گزارش داد که از ۳.۵ درصد در لیتوانی تا ۳۳.۶ درصد در بلژیک را دربر میگرفت.
ماری -پیر چوزا، از آسیب شناسان این آزمایشگاه اعلام کرد که نرخ قابل قبول مرگ و میر برای حفظ سطح جمعیتی زنبورها، مسئله چالش برانگیزی است: برخی میگویند این معیار باید زیر ۱۰٪ باشد، و برخی دیگر تا ۱۵٪ را نیز قابل تحمل میدانند. با نرخ سهلگیرانه ۱۵٪ برای مرز خطر، ۱۰ عضور از ۱۷ کشور اتجادیه اروپا را میشود از این نظر سالم تلقی کرد، اما بلژیک، دانمارک، استونی، فنلاند، سوئد، لاتویا و انگلیس، از این مرز فراتر رفتهاند.
ولی چوزا میگوید که «به عقیده ما، مرز قابل قبول باید ۱۰٪ باشد. در این صورت، در تقریبا دو سوم کشورهای اروپایی، زنگ خطر را باید به صدا در آورد. خیلی از کشورها از این حد گذشتهاند. چیزی که خوشایند ما نیست».
ولی او هشدار میدهد که این دادهها فقط مربوط به یک سال گذشته هستند و باید این کار ادامه یابد. جالب اینجا است که برخی از پژوهشگران و سیاستمدارها با دید مثبت به آمار ارائه شده نگاه میکنند. در حقیقت آنها از این ترس داشتند که مشکل خیلی فراگیرتر از این باشد، کما این که در دیگر قارهها مشاهده شده است.
از سوی دیگر، جفری پتیس، مدیر بخش تحقیقات زنبورها در وزارت کشاورزی ایالات متحده اعلام کرد که این کشور با کاهش ۳۱٪ جمعیت زنبورها در سال گذشته مواجه بوده، و این برای پنجمین سال متوالی بود که مرگ و میر زمستانه زنبورهای این کشور از ۳۰٪ فراتر میرفت. او میگوید: “ما ۱۵٪ را به عنوان نرخ قابل قبول در نظر میگیریم. ولی در ۵ سال گذشته، با دو برابر این میزان مواجه بودیم، که مطلقا غیر قابل قبول است”.
نگرانیها در مورد دیگر گرده افشانها هم پس از همایش اتحادیه اروپایی بالا گرفته است. سیمون پوتس، پژوهشگر زنبورها در دانشگاه ردینگ انگلیس، در یک بررسی از وضعیت زنبورهای درشت اروپا شرکت داشته است. این حشره در فهرست اتحادیه جهانی حفظ محیط زیست، در گروه قرمز و جزو گونههای در معرض خطر طبقه بندی شده است. نتیجه این پژوهش (که در اوایل ماه جاری منتشر شد) این بوده که تقریبا یک چهارم از ۶۸ گونه زنبورهای درشت اروپایی در معرض خطر انقراض قرار دارند.
علی رغم این اعداد ناخوشایند، پوتز میگوید که دلایلی برای امیدوارتر بودن وجود دارد. پژوهشی که در سال گذشته منتشر شد، دریافت که نرخ کاهش گونههای زنبور در اروپا رو به کاهش است، و شواهد نشان میدهد که برخی دخالتهای انسانی (مانند پرورش گلها) در عمل به نفع زنبورها تمام شده است.
در خیلی از کشورهای اروپایی نرخ مرگ ومیر زنبور در سالهای ۱۳۹۱ کمتر از ۱۵%بوده است .اما برخی از متخصصین در این باورند که نرخ ۱۵% مرگ و میر در زمستان به هیچ وجه قابل قبول نیست و مرز خطر برای حفظ جمعیت این جانوران باید ۱۰% باشد.