پایگاه تخصصی زنبور عسل ایران زنبور.نت
عسل را به روشهای مختلف تقسیمبندی و نامگذاری کردهاند و بر اساس ۳ نوع عسل که استثنایی هستند تعریف میشوند.
عسل سمی
ثابت شده است که عسل حاصله از بعضی گیاهان برای انسان سمی بوده و ایجاد مسمومیت و عوارضی از قبیل استفراغ، سر گیجه و عدم تعادل مینماید چون حاوی نوعی گلوکزید مسموم کننده است. این نوع عسلها برای خود زنبور سمی نبوده و زنبوران آنرا به راحتی مصرف میکنند. در مناطقی که گیاهان سمی میروید و زنبوران عسل جمعآوری میکنند زنبورداران میتوانند از این مناطق برای تولید موم و بچه کندو استفاده نمایند.
گیاهانی نیز وجود دارد که نوش و گرده تولیدی آنها برای زنبور عسل سمی است و عسل حاصل از آن برای انسان نیز مسموم کننده است. مطالعات گوناگون نشان دادهاند که عسل حاصل از شهد گیاهان زهری مانند بنکدانه، گل انگشتانه، خرزهره، شوکران، گل پنجه اعلی و غیره هرگز برای آدمی زهرناک نیستند.
نوعی گیاه که عسل تهیه شده از آن انسان را مسموم میکند نهالی است موسوم به Chama edaphne cahyeulata moench، این نوع عسل اگر چه برای انسان مضر است و خوردن آن عوارضی مانند استفراغ، سرگیجه و درد شدید معده ایجاد میکند ولی در خود زنبور کوچکترین تاثیری نداشته بطوریکه میتواند در مصرف زمستانی او قرار بگیرد.
عسلی که بوئیدن آن تولید عطسه میکند و یا نوشیدنش موجب مستی شده و چشیدنش گلو را میسوزاند، این نوع عسلها مسموم کننده هستند و برای تغذیه مناسب نمیباشد.
عسل مصنوعی
به مواد و ترکیباتی شبیه عسل اطلاق میشود که بدون دخالت زنبور ساخته میشود. و معمولا از قند نیشکر و میوههای شیری مانند خربزه، هندوانه، کدوی تنبل و خرما در ساختن چنین عسلهایی استفاده میکنند.
هر چند به عنوان عسل از آنها نام برده میشود اما این مواد، عسل نیستند بلکه از تغلیظ آب میوهها به طریق مصنوعی و صنعتی بدست میآیند. این روش در ایران متداول نیست ولی در بعضی از کشورهای خارجی مرسوم است. در ایران هم در سالهای اخیر طرح تحقیقاتی تولید عسل از خرما توسط محققین کشورمان آغاز شده که جا دارد جهت روشن شدن مطلب به خلاصهای از این طرح تحقیقاتی اشاره شود.
عسل خرما برای نخستینبار در کشورمان در سال ۷۰ توسط موسسه تحقیقاتی مهندسی زراعی وزارت کشاورزی از خرماهای ضایعاتی درجه ۳ و ۴ تولید و به مردم عرضه شد. این عسل عصاره تغلیظ شده خرما میباشد که از طریق عملیات فیزیکی از نظر رنگ و عطر و مزه مورد پروسس قرار گرفته و تمام موارد نا شناخته شده آن در مقیاس آزمایشگاهی شناخته شده است و تا سر حد امکان به شرایط فیزیکی و شیمیایی عسل حاصله از زنبور عسل برسد.
تولید عسل خرما که در این تحقیق دنبال شده بود عصاره خرما میباشد که به وسیله روش استخراج (Leaching) و جداسازی جامد – مایع بوسیله فیلتر اسیون (Filtration) بیرنگ و بی عطر و تا حدی خوش طعم میشود و سپس در شرایط خاصی از درجه حرارت و فشار به نحوی که دوباره شکل ظاهری نامناسبی به خود نگیرد به حدی تغلیظ شده است که آب موجود در آن پایین تر از حداقل لازم برای رشد باکتریها قرار بگیرد.
این عسل که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بسیار نزدیکی با عسل طبیعی کندو دارد، از هر نوع خرما و از هر درجهای قابل بازیافت است به عقیده کارشناسان این موسسه از هر یک کیلو گرم خرمای درجه ۳ و ۴ و یا ضایعاتی کارگاههای بستهبندی به صورت متوسط ۳۰۰ گرم عسل تهیه میگردد که این مقدار میتواند تا ۴۵۰ گرم نیز در تحت شرایطی افزایش یابد.
تولید انبوه عسل خرما از طریق ایجاد یک واحد صنعتی در موسسه تحقیقاتی زراعی در دست بررسی است و پروژه مطالعاتی خرما به صورت مشترک بین موسسه تحقیقان مهندسی زراعی و دانشگاه صنعتی شریف، مرکز مهندسی بیوشیمی در حال اجرا میباشد.
عسل رادیو اکتیو
در برخی از انواع عسل، مقدار خیلی ناچیزی رادیوم وجود دارد و این عمل با پوشانیدن شیشههای عسل با فیلمهای حساس عکاسی و پوشانیدن آن با کاغذ سیاه و مشاهده تصاویری از تشعشع رادیوم در کاغذ حساس عکاسی ثابت شده است. این خاصیت مربوط به خاک و زمینی است که گیاهان عسل زا در آن رشد کردهاند.
عسل طبیعی
بر طبق تعاریف موجود در کشورهای پیشرفته و کشور ما ایران عسل به شهد گلها اطلاق میشود که زنبور عسل پس از تغذیه از گیاهان مختلف ساخته باشد. حال اگر زنبوری به جای شهد گلها از قند سفید یا شکر استفاده نماید فرآورده آن را نمیتوان عسل نامید.
زنبورداران عسل دارای نیروی ذاتی هستند که گلهای مفید را از غیر مفید تشخیص میدهند آنها با علاقه فراوان سراغ تمام گیاهان طبی و گلهای شفا بخش میروند و عصاره ذیقیمت این گلهای قشنگ و مفید را گرفته و به بهترین شکل در اختیار ما قرار میدهند. این عسل کاملا طبیعی و سرشار از مواد غذایی و حیات بخش بوده و میتواند تمام نیازهای غذایی را بر طرف کند، زیرا که تمام عناصر و املاح و ویتامینهایی را که گل فراهم میکند و زنبور میپروراند و آن را قابل جذب در خون میسازد را دارا میباشد.
از طرفی کیفیت عسل طبیعی ۱۰ برابر بیشتر از عسل مصنوعی است که از دادن آب و شکر به زنبوران بدست میآید. عسل مصنوعی صرفا برای تغذیه زنبوران تا حدی مناسب بوده و برای انسان اهمیت چندانی ندارد.
