تعویض ملکه و ادغام برای زمستان‌گذرانی

نوع عملیاتی که برای آماده کردن کلنی‌ها برای زمستان گذرانی لازم است، بستگی به شرایط آب و هوای مناطق مختلف دارد.

در مناطق گرم این عملیات حداقل، در مناطق معتدله کمی بیشتر ولی در نواحی سرد زندگی کلنی‌های زمستان گذرانی بستگی به عملیات آماده‌سازی دارد. آماده سازی برای زمستان گذرانی باید بلافاصله بعد از برداشت عسل آغاز شود.

عده ای عقیده دارند که تعویض ملکه باید اولین اقدام باشد تا کلنی برای بهار آینده آماده گردد. درباره این که یک ملکه را تا چه حدی می‌توان نگهداری نمود، عقاید متفاوتی وجود دارد. با وجود این که یک ملکه می‌تواند ۸–۷ سال قدرت تخمریزی خود را حفظ کند، بعضی زنبورداران هر ساله ملکه کندوهای خود را عوض می‌کنند. بعضی ملکه عده‌ای از کلنی‌های خود را در پاییز و ملکه عده دیگر را در بهار سال بعد تعویض می‌کنند. شاید بدترین روش‌ها این باشد که کلنی‌های خودشان تعویض ملکه کنند و ملکه‌ها مارک‌دار نباشند.

در جاهایی که میزان نوش و گرده فراوان است و کلنی از نظر جمعیت توسعه سریعی دارد ملکه عمرش کوتاه‌تر است. ملکه جوان در پاییز با سرعت بیشتری تخمگذاری می‌کند و تعداد زیاد زنبورهای پاییزه بوجود می‌آورد. به علاوه قیمت خرید آنها در پاییز از بهار ارزان‌تر است. اگرچه پیدا کردن ملکه پیر در کلنی پرجمعیت کار آسانی نیست، به علاوه ممکن است ملکه به وسیله کارگران کشته شود و کلنی در زمستان از بین برود و اما اینها برای رد مزایای تعویض ملکه در پاییز دلایل مهمی نیستند.

تعویض ملکه با استفاده از استقرار سلول ملکه، به عنوان یک روش ساده و کم زحمت در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به جای این که کلنی را برای پیدا کردن و حذف ملکه پیر در پاییز جستجو کنند و پس از آن به آرامی ملکه جوان را در آن رها نمایند، یک سلول حاوی ملکه در کندو نصب می‌کنند این عمل باعث می‌شود که ملکه سابق به طور اتوماتیک حذف شود. ملکه جدید به محض خروج از سلول، ملکه قبلی کندو را می‌کشد و جای آن را می‌گیرد. بعضی ها که این روش را به کار برده‌اند، چندان راضی نیستند. زیرا بسیاری از ملکه‌ها داخل سلول‌ها، می میرند و ملکه‌هایی که موفق به خروج از سلول خود می‌شوند، نمی‌توانند ملکه قبلی را از بین ببرند. مانند تمام روش‌های جدید، در این روش هم مسائل ناشناخته زیاد است.

جمعیت کلنی، برای نگهداشتن آن در زمستان بسیار مهم است. تجربیات چند ساله نشان داده است که یک کلنی پرجمعیت و قوی شانس به مراتب بیشتری از کلنی‌های ضعیف کم جمعیت برای زمستان‌گذرانی دارد. در عین این که اصطلاحات قوی و ضعیف عبارتی نسبی هستند و استاندارد مخصوص ندارند ولی کلنی قوی آنست که دارای دو طبقه پر از جمعیت و یک ملکه سالم باشد.

کلنی‌های ضعیف، باید از بین بروند و یا اینکه ادغام شوند. بعضی‌ها این عمل را از دست‌دادن کلنی های خود تلقی می‌کنند ولی این طور نیست و بهتر از آنست که کلنی‌های ضعیف را در زمستان از دست بدهیم. احتمال تلف شدن یک کلنی ضعیف خیلی بیشتر از کلنی‌های قوی است. اگر این کلنی‌ها از بین بروند، عسل هم برای نگهداری آنها مصرف شده در حقیقت از بین رفته است.

ادغام کلنی‌ها بخصوص در مواقع کمبود نوش در طبیعت، گاهی با جنگ و تلفات کارگران همراه است. این تلفات با پاشیدن شربت قند روی کارگران نقصان پیدا می کند. راه دیگر این است که یک ورقه روزنامه بین دو کلنی در یک کندو قرار دهیم. به فاصله یک تا دو روز زنبوران روزنامه را سوراخ می‌کنند و بدون جنگ باهم یکی می‌شوند. چند روز بعد می‌توان قاب‌های کلنی ادغام شده را تنظیم کرد. قاب‌های حاوی لارو و نوزاد را در طبقه پایین و قاب‌های محتوی عسل و گرده را در طبقه دوم قرار می‌دهند.

بعضی توانسته‌اند کلنی‌های کم جمعیت را با قرار دادن روی یک کلنی قوی و نصب درب داخلی توری دار بین آنها زنده نگهدارند یا بین دو کلنی یک دیواره توری قرار می‌دهند. بعضی مواقع خوشه کلنی کوچک در روی خوشه کلنی بزرگ قرار می‌گیرد و به صورت خوشه واحدی در می‌آیند. مقدار کمی از حرارت تشعشعی کلنی پایینی باعث گرم شدن کلنی بالایی می‌شود. این مهم است که گاهگاهی کلنی بالایی را سرکشی کنند که عسل آن تمام نشود.